Ivoorkust

Veel langer dan een week zijn we niet in Ivoorkust gebleven, maar weer genoeg meegemaakt om maanden op te kunnen teren. Lola…of we nu uiteindelijk hier de grens zijn overgegaan, geen idee... ’s Ochtends kregen we een heel verhaal over de reis naar grens. We begrepen dat er iets aan de hand was moest zijn, maar wat het nu precies was, daar kwamen we niet achter. Eenmaal in de auto, stuitte we een half uur later op een verongelukte vrachtwagen die de weg blokkeerde. Dit was blijkbaar hetgeen ze ons probeerde duidelijk te maken. Na een tijdje probeerden een aantal auto’s de glibberige weg langs de vrachtwagen te passeren en het lukte. Hoe meer auto’s erlangs gingen, hoe glibberiger de weg werd, maar gelukkig gingen ook wij er zonder probleem langs. De truck achter ons had helaas minder geluk. Zonder enig probleem verlieten we Guinee. Onderweg waren we al een aantal keer aangesproken door een motortaxi - die ons de laatste kilometers op de voet volgde - om ons erop te wijzen dat er na de grens geen vervoer was en wij met hem en een vriend meekonden. We geloofden dit niet helemaal omdat er altijd vervoer is van en naar een grens en we onszelf liever in een auto verplaatsten dan achterop een motor. De entree in Ivoorkust verliep iets minder makkelijk. Bij de eerste post werd ons om een enorm hoog bedrag gevraagd. Zoals altijd lieten we netjes ons visum zien. Met een visum konden ze niks, was hun reactie. Na wat heen en weer gediscussieer, verloor ik helaas weer mijn geduld en liet weten dat wij netjes van tevoren bij de ambassade waren geweest en een visum hadden aangeschaft en om die reden hier verder niks meer hoefden te betalen. We hadden tot nu toe nog geeneen keer smeergeld betaalt en waren dat ook nu niet van plan. Daarnaast was het bedrag absurd hoog. Iddo ging ondertussen naar een kerel die er sympathiek uitzag en de baas leek te zijn van die kerels waar ik nog bij zat. De baas bleek hun baas niet te zijn, maar weer bij een andere instantie te horen. We begrepen helemaal niks van deze grensstructuur. Uiteindelijk drong het tot ons door dat de eerste post bemand werd door het rebellenleger en dat je hen eerst moet ‘afkopen’ om tot de volgende post toegelaten te worden. Het overheidsleger kan hier verder geen invloed op uitoefenen, hele vreemde situatie. Toen duidelijk werd dat ik voor Save the Children naar Ivoorkust was gekomen, veranderde de situatie op slag. ‘Waarom had ik dat niet gelijk gezegd, Save the Children doet heel veel voor Ivoorkust’. Zelfs het rebellenleger was met dit argument te beïnvloeden. Handig soms, zo’n magisch woord (moet ik onthouden voor de rest van reis ;). Die hindernis hadden we mooi overwonnen. Geen idee dat de volgende veel groter zou zijn. Er was inderdaad geen vervoer behalve de twee motortaxi’s waar we nu niet meer omheen konden. Onze rugzakken werden achterop gebonden. Het zou maar iets van 5 kilometer zijn naar het volgende plaatsje vanwaar we de auto konden nemen. Geen idee waar we dit vandaan haalden, waarschijnlijk wishful thinking. Uiteindelijk hebben we 4 uur over 50 kilometer gedaan. Wat een angst in het begin. De slechtste weg die we hebben meegemaakt. Zo slecht dat er geen auto’s over konden rijden. Heuvels, blubber, stenen en rivieren. De chauffeurs wisten desondanks de weg te overmeesteren, ze waren elke manoeuvre de baas. Om de zoveel tijd slipte de motor weg, maar de chauffeur kreeg ‘m elke keer onder controle. Ik was er in het begin niet helemaal van overtuigd dat deze reis zonder problemen zou gaan aflopen, maar na een half uur de chauffeur berijder bewonderend bestudeerd te hebben, kon ik zowaar genieten van het schitterende landschap. Bergen, bossen, dorpjes (waar ze niet veel blanken hadden gezien. De meeste mensen stonden ons stokstijf aan te staren toen we voorbij kwamen), rivieren en lanen vol met bamboe. Het veranderde in een fantastisch reis in een afgelegen typisch Afrikaans landschap. Nu wisten we eindelijk wat ze ons die ochtend probeerden te zeggen. Verkeerde grens, maar schitterende reis. Bij sommige checkpoints raakten de chauffeurs in een verhitte discussie terecht die in een ruzie leek uit te monden. Totdat de soldaten in lachen uitbarstte en het allemaal een grapje bleek te zijn. Iets ander gevoel voor humor. Vier uur later waren we helemaal kapot en trilden onze lichamen als een ritje, maar het was het allemaal meer dan waard. Wat een fantastische adrenalinerit!

Volgende dag namen we de bus naar Yamoussoukro. De officiële (administratieve) hoofdstad van Ivoorkust. Abidjan is in alle andere opzichten de hoofdstad. Wat een bizarre, maar superleuke stad is dat. Van oorsprong een dorp genaamd, Ngokro met niet meer dan 500 inwoners. Totdat Felix Houphouet-Boigny als eerste president van Ivoorkust aan de macht kwam en zijn geboorteplaats in een surrealistische stad veranderde. Snelwegen met 6 banen (die soms nergens toe leiden) en enorm grote en chique gebouwen met als hoogtepunt de replica van de Sint-Pietersbasiliek in Rome. Deze hebben we uiteraard bezocht. Over smaak valt niet te twisten, maar indrukwekkend is ie zeker. In alle opzichten vonden we Yamoussoukro met terugwerkende kracht een veel prettigere stad dan Abidjan. Veel relaxter, brede lanen, leuke terrassen, heerlijke restaurantjes en weinig tot geen criminaliteit. Het was dan ook in Yamoussoukro dat we de beste pasta van Afrika hebben gegeten. Mocht iemand die kant op gaan: sla A La Bella Pizza vooral niet over! Vanuit Abidjan hebben we het Save the Children project in Abengourou bezocht. Voor het gemak vind je hieronder het volledige verslag ervan. Uiteraard kan je dit ook overslaan ;)

Op maandag 7 september arriveren we op het kantoor van Save the Children in Abidjan. Daar hebben we afgesproken met Jean-Baptiste, de coördinator van het onderwijs- en beschermingsprogramma in Abengourou. Met een staf van zo’n 25 man, ademt het kantoor eenzelfde sfeer uit als het kantoor in Nederland. Een grappige gewaarwording daar mijn beeld bij het werken voor Save the Children in Afrika heel anders is: geen georganiseerd kantoor, maar vervallen kantoortjes in afgelegen gebieden met oorlog of ander soort ellende eromheen. Dit beeld is gelukkig verre van de werkelijkheid. Abidjan heeft – net als Dakar - een net kantoor met een receptie, directeur, programma- en communicatiemedewerkers, een administratieafdeling en een binnenkort op te richten fondsenwervingsafdeling: kortom een vergelijkbaar organigram als het kantoor in Nederland. Drie van de 25 medewerkers is afkomstig uit het buitenland. De overige medewerkers zijn Ivoriaans.

Om 12.00 uur vertrekken we met de auto van Save the Children richting Abengourou. In de auto lezen we het rapport waarin alle activiteiten staan beschreven die met de steun van Initial tot stand zijn gekomen. De rit duurt zo’n drie uur en verloopt voorspoedig. Geen onverharde wegen en bij elke checkpoint worden we zonder vragen doorgelaten. Abengourou is groter dan ik me had voorgesteld. Je rijdt vanaf een heuvel het stadje in en hebt vanaf daar een mooi uitzicht over het hele gebied. Een lieflijk plaatsje met een hoofdweg waarachter zich huizen, hutten en winkeltjes bevinden. Aan de hoofdweg ligt een aantal hotels, restaurantjes, banken en benzinepompen. En zoals overal lopen er heel veel mensen (waarvan vaak de helft kinderen) die onderweg zijn, iets verkopen of doelloos rondhangen. Abengourou ligt in een bosrijk gebied en is minder heuvelachtig dan de rest van het land. Ze produceren voornamelijk koffie, cacao en rubber. Het gebied bestaat uit 5200 km en vertegenwoordigt het Indenie koningrijk. Dit koningrijk wordt geleid door Koning Nanan BOA KOUASSI III. Deze koning is een van de vele koninginnen in Ivoorkust die allen een goede verstandhouding met de president hebben. De koning van Abengourou geniet vooral veel aanzien. Dit is de voornaamste reden dat Abengourou ten tijde van de rebellenuitbraken ongedeerd is gebleven. In Abengourou woont hoofdzakelijk de etnische groep ‘Agni’, een vredig volk dat altijd naar hun koning verwijst als zich ergens een probleem voordoet. Het regiokantoor van Save the Children ligt iets buiten het centrum – zoals we vaker zien bij de andere NGO’s, ministeries en ambassades. We worden heel enthousiast ontvangen door 8 mensen die samen het regioteam van Abengourou vormen. Zo goed en zo kwaad als kan, stellen we ons in het Frans aan elkaar voor. Totdat we erachter komen dat Rita uit Liberia komt en dus vloeiend Engels spreekt. Rita wist ons te vertellen dat ook Birgitte en Georgette van het kantoor in Nederland een paar jaar terug met de jongeren ambassadeurs het kantoor in Abengourou hebben bezocht. Het regioteam bestaat uit een teammanager die tevens verantwoordelijk is voor het onderwijsprogramma, programmacoördinatoren voor het onderwijs- en het beschermingsprogramma, een financieel verantwoordelijke, een programmacontroleur en een secretaresse.

De volgende dag bezoeken we twee van de scholen die door Initial zijn gesteund. Eerst krijgen we van Pelagie, de teammanager, een presentatie over de activiteiten en resultaten in Abengourou. Terwijl we naar haar kantoor lopen, zien we een grote hoeveelheid dozen staan met zeepflacons. Deze zijn voor de scholen die door Initial worden gesteund. De flacons worden gedoseerd bij de scholen afgeleverd zodat de kinderen niet teveel gebruiken en de leraren niet in de verleiding komen om een flacon mee naar huis te nemen. In totaal werkt Abengourou momenteel met vier onderwijsinspecteurs voor het basisonderwijs, 24.967 leerlingen in het voortgezet onderwijs en 64.222 leerlingen in de kleuter- en basisscholen. De activiteiten die hieraan vooraf zijn gegaan op het gebied van de toegang tot het onderwijs, bestaan uit het renoveren van scholen, voorzien van meubels, stimuleren van onderwijs voor (jonge) kinderen en leveren van schoolmateriaal. Op het gebied van kwaliteitsverbetering zijn leraren op diverse aspecten getraind waaronder een verantwoorde omgang met de leerlingen (bijvoorbeeld het omzetten van lijfstraffen naar alternatieve straffen), voorzien van les- en speelmateriaal voor leraren en het oprichten van kinderclubs. Daarnaast zijn er ouder- en lerarencomités opgericht waar Save the Children vertelt over de rechten van het kind, traint in een pedagogisch verantwoorde omgang met de kinderen en gedragscodes opstelt voor de leraren. Een heel mooi initiatief is de kinderclub. Deze club vertegenwoordigt de belangen van alle leerlingen. Per klas worden er twee kinderen gekozen die namens de klas deelnemen in de kinderclub. Save the Children traint deze club onder andere op de rechten van het kind en participatie in schoolactiviteiten. De kinderen delen vervolgens hun opgedane kennis met de rest van de klas. Het salaris van de leraren wordt door de overheid betaald. Save the Children zorgt voor het overige. Bijvoorbeeld voor de lerarenhuizen die vlakbij de school staan. Dit maakt het aantrekkelijk voor leraren om op de school te werken daar het salaris niet heel hoog is (van de 10 maanden school staken de leraren zo´n 2 maanden om een loonsverhoging te realiseren) en ze niet altijd buiten de stad willen werken.

Om 10.00 uur vertrekken we naar de school in Affalikro, zo’n 13 km buiten het centrum. De scholen gaan half september weer open en dus kunnen we de leerlingen jammer genoeg niet in actie zien. Desalniettemin zijn er 9 kinderen gevraagd aanwezig te zijn om hun school, maar bovenal de nieuw gebouwde toiletten en was- en drinkwatergelegenheden te laten zien. Naast de kinderen zijn er ook een aantal leraren aanwezig. Het schoolterrein ziet er netjes uit. Mooie en lichte schoolgebouwen met nette lokalen en een bureau voor elke leerling om aan te zitten. Een groot buitenterrein waar de kinderen in de pauzes kunnen spelen. Het hoogtepunt van de rondleiding is uiteraard de toiletten en alle aangesloten waterpunten. Iets waar de leraren, maar vooral de kinderen zichtbaar trots op zijn. De vorige sanitaire voorzieningen staan nog op het terrein te wachten om gesloopt te worden, en dat vormt een wereld van verschil met wat er nu staat. Ik ben erg onder de indruk van de kwaliteit van alle voorzieningen. Het toiletgebouw bestaat uit 2 blokken. In elk blok bevinden zich 3 toiletten; een blok voor de jongens en een blok voor de meisjes. Bij elk toiletblok zijn twee wasbakken bevestigd waar de kinderen hun handen met zeep kunnen wassen. Uit hygiënisch oogpunt staat elders op het schoolterrein de wasbak met 4 kranen waar de kinderen uit kunnen drinken. De kinderen laten zien hoe ze gebruikmaken van de wasbakken. Ze vertellen ons hoe ze met hun hygiënegroep ervoor zorgen dat alles schoon blijft. De hygiënegroep heeft een training gehad van een dokter die hen onder andere heeft laten zien hoe je je handen het beste kunt wassen en op welke momenten je dat moet doen om ervoor te zorgen dat je niet ziek wordt. De hygiënegroep bestaat uit leerlingen uit verschillende klassen, een leraar en een ouder. Door middel van een rooster is elke keer een andere groep kinderen verantwoordelijk voor het schoonhouden van alle voorzieningen. De leraar en de ouders zorgen ervoor dat de kinderen hun taken serieus nemen, maar ook dat er niet teveel druk op de kinderen komt te staan. De school is nu vrijwel compleet. Wat nog mist, is een hek om het schoolterrein zodat er geen gevaar van buitenaf naar binnen kan komen en er geen dieren kunnen rondlopen. Daarnaast zijn ze bezig om via de ouders fondsen te verwerven voor de uitbreiding van de kantine zodat alle leerlingen ’s middags een warme maaltijd kunnen genieten.
Na een bezoek van een uur rijden we verder naar de volgende school in Sankadiokro, zo’n 18 km buiten het centrum. Op dit terrein staan twee scholen en dus ook twee toiletgebouwen met 12 toiletten en 8 wasbakken erin en twee drinkwatergelegenheden. Het ziet er net zo netjes uit als bij de andere school. Het leuke van deze school is dat de ouders heel actief zijn. Via een maandelijkse oudercontributie hebben ze een tuinman in dienst genomen die voor de aanleg en onderhoud van de schooltuin zorgt. Met deze fraaie toevoeging hopen ze in aanmerking te komen voor de eerste prijs van de regionale scholenwedstrijd ´wie heeft de mooiste school´. De eerste prijs levert een geldbedrag op en daarnaast proberen ze via andere kanalen meer geld te verwerven waar ze een keuken en een speelterrein van willen bouwen. Een groot deel van de ouders is tijdens ons bezoek aanwezig en wil graag na afloop van de rondleiding met ons praten. In het klaslokaal worden we toegesproken door de voorzitter van het oudercomité. We worden gevraagd Initial hartelijk te danken voor hun enorme steun. Dankzij deze sanitaire voorzieningen wordt het aantal zieke kinderen flink teruggedrongen en kunnen de kinderen dus vaker naar school. De kinderen zien ook minder op tegen het naar school gaan omdat ze weten dat er nu schone toiletten zijn en voldoende drinkwater. Ze zijn heel blij met de hygiënetraining die ze hebben ontvangen omdat de kinderen die kennis mee naar huis nemen en er daardoor ook thuis op een hygiënischere wijze wordt gehandeld. Deze officiële vergadering vormt een mooie afsluiting van ons projectbezoek. In de middag keren we terug naar Abidjan waar we op het kantoor van Save the Children ons bezoek en onze bevindingen met de directeur nabespreken. Ook hij is erg blij met de steun van Initial en hoopt nog veel vaker met ze te mogen samenwerken.

Na ons bezoek hebben we een bus naar Ghana gepakt om mijn verjaardag heerlijk aan het strand in the Green Turtle Lodge te vieren.